Καρκίνος Ορθού

Το ορθό αποτελεί το τελευταίο τμήμα του παχέος εντέρου ακριβώς πριν από τον πρωκτό και είναι περίπου 15 εκατοστά. Εντοπίζεται μετά το σιγμοειδές κόλον και πριν από τον πρωκτό. Η κακοήθεια που αναπτύσσεται σε εκείνο το σημείο ονομάζεται καρκίνος του ορθού. Βέβαια, θα πρέπει να αναφερθεί πως ο καρκίνος του ορθού, όπως και ο καρκίνος που αναπτύσσεται εντός του παχέος εντέρου, συχνά αναφέρονται εν συντομία καρκίνος του παχέος εντέρου.

Κατά το παρελθόν, η αντιμετώπιση του καρκίνου του ορθού αποτελούσε μια πρόκληση, καθώς τα ποσοστά θεραπείας ήταν εξαιρετικά χαμηλά. Όμως, χάρη στην πρόοδο της ιατρικής τις τελευταίες δεκαετίες, τα ποσοστά επιβίωσης από καρκίνο του ορθού έχουν βελτιωθεί σημαντικά.

Τι είναι ο καρκίνος του ορθού;

Ο καρκίνος του ορθού αποτελεί μια κακοήθεια που αναπτύσσεται στο τελευταίο τμήμα του πεπτικού σωλήνα. Πρόκειται δηλαδή για τα τελευταία εκατοστά του παχέος εντέρου, ακριβώς πάνω από τον πρωκτό.

Ο καρκίνος του ορθού επηρεάζει τόσο τους άνδρες όσο και τις γυναίκες, αν και οι άνδρες είναι ελαφρώς πιο πιθανό να αναπτύξουν τη νόσο. Περίπου το 5% των ανθρώπων θα αναπτύξουν καρκίνο του ορθού κάποια στιγμή στη ζωή τους. Από αυτά τα άτομα, περίπου το 11% θα είναι κάτω των 50 ετών. Η θεραπεία περιλαμβάνει συνδυασμό χειρουργικής επέμβασης, χημειοθεραπείας και ακτινοθεραπείας. Η σωστή αντιμετώπιση επιλέγεται από ογκολογική ομάδα ιατρών. Ο καρκίνος του ορθού είναι ιάσιμος, ειδικά όταν ανιχνεύεται έγκαιρα μέσω μεθόδων προσυμπτωματικού ελέγχου όπως η κολονοσκόπηση.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για καρκίνο του ορθού;

Ο καρκίνος του ορθού ξεκινά όταν τα υγιή κύτταρα στο ορθό αναπτύσσουν αλλαγές (μεταλλάξεις) στο DNA τους. Τα κύτταρα αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα και σχηματίζουν όγκο. Τα καρκινικά κύτταρα στη συνέχεια μπορούν να αναπτυχθούν και να καταστρέψουν τους διπλανούς υγιούς ιστούς, ενώ τα καρκινικά κύτταρα μπορούν να αποκολληθούν και να ταξιδέψουν (μετάσταση) σε άλλα μέρη του σώματος.

Για τους περισσότερους καρκίνους του ορθού, δεν είναι σαφές τι προκαλεί τις μεταλλάξεις, οι οποίες έχουν ως συνέπεια τον σχηματισμό της κακοήθειας. Βέβαια, υπάρχουν διάφοροι παράγοντες, οι οποίοι μπορεί να συμβάλλουν στην ανάπτυξή του. Μεταξύ αυτών είναι:

Διατροφή: Μια δίαιτα πλούσια σε κόκκινα και επεξεργασμένα κρέατα, χαμηλή σε φυτικές ίνες, φρούτα και λαχανικά και υψηλή σε λιπαρά, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του ορθού.
Οικογενειακό ιστορικό: Τα άτομα με ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου ή ορισμένων τύπων πολυπόδων έχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο του ορθού.
Ηλικία: Ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του ορθού αυξάνεται με την ηλικία, με τις περισσότερες περιπτώσεις να διαγιγνώσκονται σε άτομα άνω των 50 ετών.
Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου (IBD): Χρόνιες καταστάσεις όπως η ελκώδης κολίτιδα ή η νόσος του Crohn που προκαλούν φλεγμονή στο κόλον και το ορθό, μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του ορθού.
Παχυσαρκία: Το υπερβολικό βάρος σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του ορθού.
Κληρονομικές γονιδιακές μεταλλάξεις: Ορισμένες κληρονομικές γονιδιακές μεταλλάξεις, όπως το σύνδρομο Lynch και η οικογενής αδενωματώδης πολυποδίαση (FAP), μπορούν να αυξήσουν σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου του ορθού.
Κάπνισμα και αλκοόλ: Το κάπνισμα και η μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ έχουν συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του ορθού.
Ακτινοθεραπεία: Προηγούμενη ακτινοθεραπεία στην κοιλιά ή τη λεκάνη, που χρησιμοποιείται συχνά για τη θεραπεία άλλων τύπων καρκίνου, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του ορθού.

Ποια είναι τα συμπτώματα του καρκίνου του ορθού;

Τα συμπτώματα του καρκίνου του ορθού μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα με τη θέση και το στάδιο του καρκίνου. Μερικοί άνθρωποι που βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο καρκίνου του ορθού μπορεί να μην εμφανίσουν συμπτώματα, ενώ άλλοι μπορεί να εμφανίσουν ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα:

Αίμα στα κόπρανα: Η αιμορραγία από το ορθό ή το αίμα στα κόπρανα αποτελεί ένα κοινό σύμπτωμα καρκίνου του ορθού.
Αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου: Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει διάρροια, δυσκοιλιότητα ή αίσθημα ατελούς κένωσης.
Παρουσία Βλέννης (σαν μύξα): Εμφανίζεται στα κόπρανα.
Κοιλιακή δυσφορία: Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει κράμπες, φούσκωμα ή πόνο στην κοιλιά.
Ανεξήγητη απώλεια βάρους: Η απώλεια βάρους χωρίς προσπάθεια μπορεί να είναι σύμπτωμα καρκίνου του ορθού.
Κόπωση: Το αίσθημα κόπωσης ή αδυναμίας μπορεί να είναι σύμπτωμα καρκίνου του ορθού, ειδικά αν συνοδεύεται από άλλα συμπτώματα.
Αναιμία: Ο καρκίνος του ορθού μπορεί να προκαλέσει αιμορραγία στην πεπτική οδό, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε αναιμία (χαμηλός αριθμός ερυθρών αιμοσφαιρίων).
Λεπτά κόπρανα: Ο καρκίνος του ορθού μπορεί να προκαλέσει στένωση του ορθού, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε λεπτά κόπρανα.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτά τα συμπτώματα μπορεί επίσης να προκληθούν από άλλες καταστάσεις, όπως οι αιμορροΐδες ή η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου. Η επίσκεψη σε έναν εξειδικευμένο ιατρό κρίνεται απαραίτητη, έτσι ώστε να λάβει ο ασθενής την κατάλληλη θεραπεία για την περίπτωσή του.

Καρκίνος του ορθού – Διάγνωση

Η διάγνωση του καρκίνου του ορθού περιλαμβάνει διάφορα στάδια. Αρχικά, αφού ο ασθενής παρατηρήσει τα πρώτα συμπτώματα, θα πρέπει να επισκεφτεί έναν εξειδικευμένο ιατρό, έτσι ώστε να εξακριβωθεί εάν όντως πάσχει από καρκίνο του ορθού. Κατά τη διάρκεια του πρώτου ραντεβού ο ιατρός θα ζητήσει το ιστορικό του ασθενούς και θα προβεί σε κλινική εξέταση, για να ελέγξει με δακτυλική εξέταση βλάβες που υπάρχουν στα τελευταία εκατοστά του ορθού. Η πρώτη εξέταση που θα ζητηθεί είναι συνήθως η κολονοσκόπηση που θα εξετάσει το ορθό και όλο το παχύ έντερο για τυχόν βλάβες όπως πολύποδες ή όγκοι. Σε ύποπτες βλάβες λαμβάνεται βιοψία η οποία καταδεικνύει αν πρόκειται για κακοήθεια ή καλοήθεια.

Στη συνέχεια, θα ζητηθεί μια σειρά απεικονιστικών εξετάσεων όπως η μαγνητική τομογραφία και η αξονική τομογραφία, το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα, με σκοπό να εξακριβωθεί το στάδιο της κακοήθειας και να καθοριστεί εάν έχει εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος. Επίσης, ενδοσκοπικές εξετάσεις, όπως η κολονοσκόπηση μπορεί να πραγματοποιηθούν για την εξέταση του ορθού και του παχέος εντέρου για τυχόν ανωμαλίες, όπως πολύποδες ή όγκοι. Σημαντικά βήματα είναι επίσης η βιοψία, η οποία θα ληφθεί κατά τη διάρκεια μιας ενδοσκόπησης. Κατά τη βιοψία θα ληφθεί δείγμα ιστού από τυχόν ύποπτες περιοχές στο ορθό. Η βιοψία θα σταλεί σε εργαστήριο για ανάλυση για να διαπιστωθεί εάν υπάρχουν καρκινικά κύτταρα.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να γίνει γενετικός έλεγχος για τον εντοπισμό συγκεκριμένων γονιδιακών μεταλλάξεων που θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη καρκίνου του ορθού, όπως το σύνδρομο Lynch ή η οικογενής αδενωματώδης πολυποδίαση (FAP). Τέλος, οι λεμφαδένες κοντά στο ορθό μπορεί να αξιολογηθούν για να προσδιοριστεί εάν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί σε αυτούς. Αυτό μπορεί να γίνει μέσω απεικονιστικών εξετάσεων, όπως μαγνητική τομογραφία ή αξονική τομογραφία ή κατά τη διάρκεια χειρουργικής επέμβασης για την αφαίρεση του καρκίνου.

Καρκίνος του ορθού: Θεραπεία

Τόσο ο καρκίνος του ορθού, όσο και ο καρκίνος του παχέος εντέρου γενικότερα, απαιτούν μια διεπιστημονική προσέγγιση, και αυτό γιατί εφαρμόζεται ένα ευρύ φάσμα θεραπειών για την αντιμετώπισή τους. Στο κέντρο της θεραπείας βρίσκεται η χειρουργική αφαίρεση του καρκινικού όγκου, με τη χημειοθεραπεία, την ανοσοθεραπεία και την ακτινοβολία να τη συνοδεύουν στην περίπτωση που κριθεί απαραίτητο.

Η χειρουργική επέμβαση εκλογής είναι η χαμηλή πρόσθια εκτομή του ορθού ή εάν πρόκειται για όγκο πολύ κοντά στον πρωκτό, η επέμβαση είναι η κοιλιοπερινεϊκή εκτομή του ορθού με δημιουργία παρά φύσιν έδρας (κολοστομία). Κατά την επέμβαση αφαιρείται το τμήμα του ορθού με όλους τους περιβάλλοντες λεμφαδένες της περιοχής. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να εφαρμοστεί και η λαπαροσκοπική μέθοδος.

Μετά το πέρας της χειρουργικής επέμβασης, οι ιστοί που έχουν αφαιρεθεί θα αποσταλούν στο εργαστήριο για ιστοπαθολογική εξέταση. Από εκεί θα εξακριβωθεί το στάδιο της κακοήθειας και θα αποφασιστεί εάν χρειάζονται και άλλες θεραπευτικές ενέργειες όπως χημειοθεραπεία, ακτινοβολία ή άλλου τύπου θεραπεία ή και συνδυασμός αυτών.