Καρκίνος παγκρέατος και χοληφόρων: Τι είναι το πάγκρεας
Το πάγκρεας είναι ο αδένας με κωνικό σχήμα που βρίσκεται αρκετά βαθιά στην περιοχή την άνω κοιλίας. Η λειτουργία του είναι να βοηθάει τον οργανισμό να χρησιμοποιεί και να αποθηκεύει την ενέργεια της τροφής, παράγοντας ορμόνες (ινσουλίνη, το γλυκογόνο, η αυξητική ορμόνη κ.α.) που ελέγχουν το επίπεδο σακχάρου, αλλά και ένζυμα για τη διάσπαση της τροφής και την πέψη.
Ανατομικά αποτελείται από την κεφαλή, το σώμα και την ουρά που περνούν μπροστά από τη σπονδυλική στήλη και φτάνουν ως τη σπλήνα. Το πάγκρεας διατρέχεται κατά μήκος από έναν αυλό, τον παγκρεατικό πόρο που εκβάλει στο δωδεκαδάκτυλο.
Καρκίνος παγκρέατος και χοληφόρων: Συχνότητα
Η πλειοψηφία των καρκίνων του παγκρέατος προέρχεται από την εξωκρινή μοίρα του οργάνου και διακρίνονται σε αδενοκαρκινώματα, κυσταδενοκαρκινώματα και λοβιακά, ενώ το υπόλοιπο 5% των καρκίνων προέρχεται από την ενδοκρινή μοίρα του οργάνου. Στις συνηθέστερες μορφές κακοηθών παθήσεων βρίσκεται ο καρκίνος παγκρέατος και πιο συγκεκριμένα ένας επιθετικός τύπος, το αδενοκαρκίνωμα.
Το 85% όλων των καρκινικών όγκων του παγκρέατος είναι αδενοκαρκινώματα. Το αδενοκαρκίνωμα ξεκινά από τους πόρους και τα κύτταρα του αδένα που παράγουν το παγκρεατικό υγρό και σπανιότερα από τα κύτταρα του αδένα που παράγουν τις ορμόνες. Συνήθως εμφανίζεται σε ηλικίες άνω των 55 ετών και αφορά άνδρες. Στις μέρες μας είναι η τέταρτη συχνότερη αιτία θανάτου από καρκίνο στους άντρες και η Πέμπτη στις γυναίκες, ενώ η διάγνωσή του είναι δύσκολη στα αρχικά στάδια.
Αυτό συμβαίνει διότι τότε δεν εμφανίζει σαφή κλινικά συμπτώματα και έτσι αργεί η διάγνωση της νόσου κάτι που επιδεινώνει δραματικά την πρόγνωση. Σε αυτό το θέμα παίζει ρόλο και η ανατομική θέση του παγκρέατος, πίσω από το στομάχι, το λεπτό έντερο, το συκώτι, τη σπλήνα, τη χοληδόχο κύστη, που δεν ευκολύνει τη διάγνωση.
Οι εξετάσεις που χρειάζονται για τη διάγνωση του καρκίνου του παγκρέατος δεν είναι σύνηθες. Μάλιστα τη στιγμή της διάγνωσης το 80 με 85% των ασθενών έχουν μη χειρουργήσιμο καρκίνο με απομακρυσμένες μεταστάσεις και μόλις το 15% είναι χειρουργικά εξαιρέσιμος όγκος.
Καρκίνος του παγκρέατος και χοληφόρων: Συμπτώματα Καρκίνου του παγκρέατος
Τα συμπτώματα εμφανίζονται με την αύξηση του όγκου. Αυτά είναι ο επίμονος πόνος στο πάνω μέρος της κοιλιάς και της πλάτης, ο ίκτερος με κίτρινη χροία του δέρματος, των ματιών, το σκούρο καφέ χρώμα των ούρων, η αδυναμία, η ανορεξία, η απώλεια βάρους, αναγούλες και η κατάθλιψη.
Καρκίνος παγκρέατος και χοληφόρων: Παράγοντες κινδύνου
Η ακριβής αιτιολογία του καρκίνου του παγκρέατος δεν είναι γνωστή, υπάρχουν όμως τεκμηριωμένοι παράγοντες κινδύνου. Το κάπνισμα είναι ο σπουδαιότερος παράγοντας κινδύνου, καθώς οι νιτροζαμίνες που περιέχονται στον καπνό θεωρούνται υπεύθυνες για τον καρκίνο του παγκρέατος και οι καπνιστές θεωρείται ότι έχουν διπλάσιες πιθανότητες να νοσήσουν, ενώ ο κίνδυνος αυξάνεται με τη διάρκεια του καπνίσματος και την ποσότητα των τσιγάρων. Η διατροφή είναι ο δεύτερος σε σπουδαιότητα παράγοντας κινδύνου.
Η παχυσαρκία, η έλλειψη σωματικής άσκησης, η συχνή κατανάλωση κόκκινου κρέατος και λιπαρών, αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου. Έχει παρατηρηθεί ότι συχνά οι ασθενείς εμφανίζουν σακχαρώδη διαβήτη πριν από την εμφάνιση του καρκίνου του παγκρέατος. Η εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη σε ασθενή ηλικίας άνω των 60 ετών πρέπει να προκαλεί υποψίες για την εμφάνιση της νόσου.
Καρκίνος παγκρέατος και χοληφόρων: Χειρουργική αντιμετώπιση καρκίνου πάγκρεας
Η μόνη ριζική και αποτελεσματική αντιμετώπιση του καρκίνου του παγκρέατος είναι η χειρουργική αφαίρεση του όγκου μαζί με το τμήμα του παγκρέατος στο οποίο εμφανίζεται η βλάβη.
Έτσι ανάλογα με την εντόπιση του νεοπλάσματος μπορεί να γίνει κεντρική παγκρεατεκτομή, (ή επέμβαση Whipple από τον χειρουργό που την εφάρμοσε) περιφερική παγκρεατεκτομή και ολική παγκρεατεκτομή. Η επέμβαση Wlipple είναι από τις βαρύτερες και τεχνικά δυσκολότερες εγχειρήσεις στην κοιλιά διότι αφαιρούνται τμήματα πολλών οργάνων (στομάχι, χοληδόχος κύστη, χοληδόχος πόρος 12/λου, λεπτό έντερο και πάγκρεας) και εκτελούνται από ειδικευμένη χειρουργική ομάδα με εμπειρία στην επέμβαση αυτή.
Όταν τα κριτήρια εγχειρησιμότητας είναι σωστά η επέμβαση δίνει 5ετή επιβίωση άνω των 50%. Όταν ο καρκίνος παγκρέατος δεν μπορεί να αφαιρεθεί πλήρως γίνεται παράκαμψη του όγκου με τις λεγόμενες παρακαμπτήριες (by-pass) εγχειρήσεις, εξαφανίζεται ο ίκτερος και εξασφαλίζεται η δίοδος των τροφών στο έντερο. Συμπτωματικά με τη χειρουργική αφαίρεση του όγκου εφαρμόζονται η ακτινοθεραπεία και η χημειοθεραπεία.
Σε κάθε νέο περιστατικό καρκίνου του παγκρέατος θα πρέπει να διερευνηθούν κάποιες παράμετροι. Πρώτον ο ιστολογικός τύπος του καρκίνου.
Το αδενοκαρκίνωμα του παγκρέατος είναι επιθετικό και δύσκολα αντιμετωπίζεται ακόμα και μετά από μια επιτυχή χειρουργική αφαίρεση, κάτι που δεν ισχύει με άλλους τύπους όπως για παράδειγμα στο κυσταδενοκαρκίνωμα. Δεύτερον η σωστή σταδιοποίηση του καρκίνου του παγκρέατος έχει μεγάλη σημασία για την εκτέλεση της ενδεδειγμένη θεραπείας. Τέλος, η βιολογική κατάσταση του ασθενούς και οι συνυπάρχουσες παθήσεις πρέπει να λαμβάνονται σημαντικά υπόψη.
Καρκίνος παγκρέατος και χοληφόρων: Καρκίνος Χοληφόρων
Ο καρκίνος των χοληφόρων είναι μια σπάνια μορφή καρκίνου. Προέρχεται από τα κύτταρα που καλύπτουν το εσωτερικό τοίχωμα του συστήματος των χοληφόρων αγγείων, μέσα από τα οποία μεταφέρεται η χολή προς το λεπτό έντερο. Ο καρκίνος στο σύστημα ροής της χολής μπορεί να ξεκινήσει από τους αγωγούς της χολής που βρίσκονται μέσα στο ήπαρ(ενδοηπατικός), από το σημείο που εξέρχεται ο αγωγός της χολής (εξωηπατικός) και κοντά στο σημείο όπου ο αγωγός της χολής εισέρχεται στο λεπτό έντερο (φύμα του Vater).
Πιο συχνά εντοπίζεται έξω από το ήπαρ στην περιοχή που εξέρχονται τα χοληφόρα αγγεία. Η συχνότητα του αυξάνεται με την ηλικία. Έχει αργή ανάπτυξη και η διάγνωση γίνεται αργά στην εξέλιξη της νόσου, όταν πλέον τα χοληφόρα αγγεία έχουν αποκλειστεί.
Καρκίνος παγκρέατος και χοληφόρων: Συμπτώματα Καρκίνου Χοληφόρων
Στα αρχικά συμπτώματα περιλαμβάνεται ο ίκτερος και η απώλεια βάρους. Οι όγκοι που εμφανίζονται στην περιοχή των χοληφόρων μπορεί να μην προκαλέσουν συμπτώματα παρά μόνο όταν έχουν αυξηθεί πολύ σε μέγεθος και έχουν δώσει μεταστάσεις. Ο πόνος στην κοιλιά είναι σύμπτωμα που εμφανίζεται στα τελευταία στάδια, εντοπίζεται στο άνω δεξί τμήμα της κοιλιάς και μπορεί να συνοδεύεται από διόγκωση του ήπατος.
Στα υπόλοιπα συμπτώματα περιλαμβάνεται η απώλεια βάρους, η απώλεια όρεξης, η καταβολή δυνάμεων. Συνήθως κατά τη διάγνωση είναι προχωρημένη νόσος και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ριζικά.
Καρκίνος παγκρέατος και χοληφόρων: Αντιμετώπιση Καρκίνου Χοληφόρων
Ο καρκίνος των χοληφόρων αντιμετωπίζεται χειρουργικά μετά από διαγνωστικό έλεγχο. Μπορεί πριν από την επέμβαση να γίνει λαπαροσκοπικός έλεγχος για τη διάγνωση και διευρεύνηση διηθήσεων, προκειμένου να εκτιμηθεί εάν είναι ανεγχείρητος. Η χειρουργική επέμβαση είναι η μόνη επιλογή που προσφέρει πιθανότητα πενταετούς επιβίωσης, αλλά και ίαση.
Ο καρκίνος του περιφερικού χοληδόχου πόρου και τα περιφερικά αντιμετωπίζονται με την επέμβαση Whipple, που περιλαμβάνει την αφαίρεση τμήματος του στομάχου, όλο το δωδεκαδάκτυλο, το τελικό τμήμα του χοληδόχου πόρου, τη χοληδόχο κύστη και την κεφαλή του παγκρέατος με το τελικό τμήμα του παγκρεατικού πόρου. Σε περιπτώσεις ανεγχείρητου καρκίνου μπορεί να τοποθετηθεί ένα stent για να αντιμετωπιστεί η απόφραξη και ο ίκτερος παρηγορητικά.
Καρκίνος παγκρέατος και χοληφόρων: Παράγοντες Κινδύνου Καρκίνου Χοληφόρων
Ο καρκίνος χοληφόρων είναι συχνός σε ασθενείς άνω των 50 ετών και η επιβίωση εξαρτάται από την αποτελεσματικότητα του χειρουργείου. Οι παράγοντες κινδύνου είναι η πρωτοπαθής σκληρυντική χολαγγειίτιδα, οι κύστεις χοληδόχων πόρων και οι ηπατικές μολύνσεις, ενώ επίσης οι πέτρες αυξάνουν τον κίνδυνο.
Σε αρχικό στάδιο της νόσου η 5ετής επιβίωση είναι στο 60-70%, αλλά οι ασθενείς με πιο προχωρημένη νόσο έχουν 5ετή επιβίωση σε ένα ποσοστό 10-25%. Συμπληρωματική θεραπεία εκτός της επέμβασης, γίνεται σε ασθενείς με θετικά όρια και με θετικούς λεμφαδένες, με ακτινοβολία και χημειοθεραπεία με μικρά ποσοστά ανταπόκρισης.