Το πάγκρεας είναι αδένας του πεπτικού συστήματος. Εντοπίζεται στο σημείο όπου τελειώνει το στομάχι και αρχίζει το λεπτό έντερο. Βασική του λειτουργία είναι να βοηθάει το λεπτό έντερο να αφομοιώνει τα θρεπτικά συστατικά της τροφής και να ρυθμίζει το σάκχαρο στο αίμα μέσω της παραγωγής σημαντικών ορμονών, όπως η ινσουλίνη, η γλυκαγόνη και η αυξητική ορμόνη.
Η παγκρεατίτιδα εκδηλώνεται όταν αναπτύσσεται για κάποιους λόγους φλεγμονή στο πάγκρεας. Η βλάβη μπορεί να είναι ξαφνική και έντονη (οξεία παγκρεατίτιδα) ή να εξελιχθεί σταδιακά και να επιδεινωθεί με την πάροδο του χρόνου (χρόνια παγκρεατίτιδα). Η παγκρεατίτιδα, στην περίπτωση που αφεθεί χωρίς θεραπεία, μπορεί να αποβεί επικίνδυνη, γι’ αυτό και ο ασθενής θα πρέπει να ζητήσει άμεσα ιατρική φροντίδα.
Τι είναι η παγκρεατίτιδα
Η παγκρεατίτιδα είναι μια πάθηση που χαρακτηρίζεται από φλεγμονή του παγκρέατος, ενός οργάνου που βρίσκεται πίσω από το στομάχι και παίζει καθοριστικό ρόλο στην πέψη και τη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα. Η φλεγμονή μπορεί να είναι οξεία, που σημαίνει ότι εμφανίζεται ξαφνικά και διαρκεί για σύντομο χρονικό διάστημα, ή και χρόνια, με κίνδυνο να προκαλέσει μόνιμη βλάβη στο πάγκρεας.
Τύποι παγκρεατίτιδας
Η παγκρεατίτιδα διακρίνεται σε δύο τύπους:
Οξεία παγκρεατίτιδα: Η οξεία παγκρεατίτιδα εκδηλώνεται ξαφνικά και τα συμπτώματά της είναι έντονα. Βέβαια, συνήθως διαρκεί για σύντομο χρονικό διάστημα. Μπορεί να προκληθεί από χολόλιθους (πέτρες στη χολή), υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων και λοιμώξεις ή τραύμα στο πάγκρεας. Τα συμπτώματα της οξείας παγκρεατίτιδας περιλαμβάνουν έντονο κοιλιακό άλγος, ναυτία, εμετό και πυρετό.
Χρόνια παγκρεατίτιδα: Πρόκειται για μια μακροχρόνια φλεγμονή του παγκρέατος που μπορεί να προκαλέσει μόνιμη βλάβη στον αδένα. Μπορεί να προκληθεί από μακροχρόνια κατανάλωση αλκοόλ, κάπνισμα ή ακόμα και γενετικούς παράγοντες. Στα συμπτώματα της χρόνιας παγκρεατίτιδας περιλαμβάνονται ο κοιλιακός πόνος, η απώλεια βάρους και η διάρροια.
Αίτια Παγκρεατίτιδας
Η παγκρεατίτιδα μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες. Κάποιες φορές μπορεί να συνυπάρχουν περισσότερες από μία αιτίες. Μεταξύ αυτών είναι:
- Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ: Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ είναι μία από τις πιο συχνές αιτίες οξείας και χρόνιας παγκρεατίτιδας στους ενήλικες. Η χρόνια κατάχρηση αλκοόλ μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη βλάβη του παγκρέατος, η οποία μπορεί να προκαλέσει χρόνια παγκρεατίτιδα.
- Χολόλιθοι: Οι πέτρες στη χολή είναι μια άλλη συχνή αιτία οξείας παγκρεατίτιδας και μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή και βλάβη στο πάγκρεας.
- Υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων ή ασβεστίου: Τα υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων ή ασβεστίου στο αίμα μπορούν επίσης να προκαλέσουν οξεία παγκρεατίτιδα.
- Λοιμώξεις: Σε ορισμένες περιπτώσεις η παγκρεατίτιδα μπορεί να προκληθεί από ιογενείς λοιμώξεις (παρωτίτιδα), coxsackie B, πνευμονία από μυκόπλασμα, καμπυλοβακτηρίδιο.
- Τραυματισμός στην κοιλιά: Ένα σοβαρό τραύμα στο πάγκρεας μπορεί να προκαλέσει οξεία παγκρεατίτιδα.
- Κληρονομικότητα: Άτομα με πολλά περιστατικά παγκρεατίτιδας στην οικογένειά τους, έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν τη νόσο κάποια στιγμή στη ζωή τους.
Συμπτώματα Παγκρεατίτιδας
Η παγκρεατίτιδα μπορεί να προκαλέσει μια σειρά συμπτωμάτων, τα οποία ποικίλλουν σε σοβαρότητα και ένταση. Αξίζει να σημειωθεί πως διαφορές, όσον αφορά τα συμπτώματα, υπάρχουν και μεταξύ της οξείας και της χρόνιας παγκρεατίτιδας.
Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα της παγκρεατίτιδας είναι:
- Κοιλιακό άλγος: Αυτό είναι το πιο κοινό σύμπτωμα της παγκρεατίτιδας και εντοπίζεται συνήθως στην άνω κοιλιακή χώρα. Ο πόνος μπορεί να είναι είτε συνεχής, είτε να εκδηλώνεται ανά διαστήματα. Επίσης, μπορεί να κυμαίνεται από ήπιος έως πολύ έντονος. Στην περίπτωση της οξείας παγκρεατίτιδας είναι πιο έντονος και συνήθως ακτινοβολεί στην πλάτη, ενώ στη χρόνια παγκρεατίτιδα είναι ηπιότερος.
- Ναυτία και έμετος: Η παγκρεατίτιδα μπορεί να προκαλέσει στομαχικές διαταραχές, όπως ναυτία και έμετο.
- Πυρετός και ρίγη: Η οξεία παγκρεατίτιδα μπορεί να προκαλέσει χαμηλό πυρετό και ρίγη.
- Ταχυκαρδία: Οι γρήγοροι σφυγμοί θεωρούνται χαρακτηριστικό σύμπτωμα σε σοβαρές περιπτώσεις παγκρεατίτιδας.
- Ίκτερος: Η παγκρεατίτιδα μπορεί να προκαλέσει ίκτερο, δηλαδή κιτρίνισμα του δέρματος και των ματιών λόγω συσσώρευσης χολερυθρίνης στο σώμα.
- Απώλεια βάρους: Η χρόνια παγκρεατίτιδα μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια βάρους λόγω της μείωσης της όρεξης και της αδυναμίας του οργανισμού να χωνέψει και να απορροφήσει σωστά τα θρεπτικά συστατικά.
- Διαβήτης: Η χρόνια παγκρεατίτιδα μπορεί να οδηγήσει σε διαβήτη, καθώς το κατεστραμμένο πάγκρεας αδυνατεί να παράξει αρκετή ινσουλίνη για τη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα.
Εάν εμφανίσετε οποιοδήποτε από αυτά τα συμπτώματα, είναι σημαντικό να επισκεφθείτε έναν εξειδικευμένο ιατρό για σωστή διάγνωση και θεραπεία.
Διάγνωση της παγκρεατίτιδας
Η διάγνωση της παγκρεατίτιδας μπορεί να είναι δύσκολη, ιδίως στα αρχικά στάδια της νόσου. Η σωστή διάγνωση είναι πολύ σημαντική, ειδικά στην περίπτωση της χρόνιας παγκρεατίτιδας. Ως εκ τούτου, είναι ζωτικής σημασίας να επισκεφθείτε έναν εξειδικευμένο ιατρό, εάν εμφανίσετε συμπτώματα παγκρεατίτιδας, καθώς η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία μπορεί να συμβάλει στην πρόληψη των επιπλοκών. Η διάγνωση της παγκρεατίτιδας συνήθως περιλαμβάνει έναν συνδυασμό εξετάσεων, έτσι ώστε να υπάρξει μια ακριβής και έγκαιρη διάγνωση.
Αρχικά, ο εξειδικευμένος ιατρός θα ρωτήσει τον ασθενή σχετικά με τα συμπτώματά του, θα πάρει το ιατρικό ιστορικό του και θα αναζητήσει τυχόν παράγοντες κινδύνου για παγκρεατίτιδα, όπως η κατανάλωση αλκοόλ ή οι πέτρες στη χολή. Κατά την κλινική εξέταση ο ιατρός θα ελέγξει για σημάδια φλεγμονής στην κοιλιά, όπως ευαισθησία ή οίδημα.
Στη συνέχεια, θα ζητηθούν αιματολογικές εξετάσεις, αλλά και απεικονιστικές εξετάσεις όπως αξονική τομογραφία ή μαγνητική τομογραφία, οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν στη διάγνωση της παγκρεατίτιδας, καθώς δείχνουν ανωμαλίες στο πάγκρεας, όπως φλεγμονή, οίδημα ή κύστεις. Αυτές οι εξετάσεις μπορούν επίσης να βοηθήσουν στον εντοπισμό της υποκείμενης αιτίας της παγκρεατίτιδας, όπως είναι οι χολόλιθοι ή οι όγκοι.
Τέλος, οι ενδοσκοπικές εξετάσεις όπως το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα ή η Ενδοσκοπική Παλίνδρομη Χολαγγειοπαγκρεατογραφία (ERCP) μπορούν να βοηθήσουν στη διάγνωση της παγκρεατίτιδας παρέχοντας λεπτομερείς εικόνες του παγκρέατος. Η ERCP μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία ορισμένων τύπων παγκρεατίτιδας, όπως αυτές που προκαλούνται από χολόλιθους.
Παγκρεατίτιδα – Θεραπεία
Η θεραπεία της οξείας παγκρεατίτιδας εξαρτάται τόσο από τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων, όσο και από την παρουσία τυχόν επιπλοκών. Σε γενικές γραμμές, οι στόχοι της θεραπείας είναι η ανακούφιση από τα συμπτώματα, η υποστήριξη της λειτουργίας του οργάνου, η πρόληψη των επιπλοκών και η προώθηση της επούλωσης του παγκρέατος.
Στην περίπτωση της οξείας παγκρεατίτιδας, συνήθως προτείνεται διακοπή σίτισης και διατροφική υποστήριξη (ενδοφλέβια), αντιβιοτικά και φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση του πόνου. Η θεραπεία για τη χρόνια παγκρεατίτιδα περιλαμβάνει ενδοφλέβια υγρά, παυσίπονα, διατροφή χαμηλή σε λιπαρά και συμπληρώματα ενζύμων.
Τόσο στην περίπτωση της χρόνιας, όσο και στην περίπτωση της οξείας παγκρεατίτιδας, εάν τα συμπτώματα είναι πολύ σοβαρά και υπάρχουν επικίνδυνες επιπλοκές, τότε απαιτείται χειρουργική επέμβαση (π.χ. ενδοσκοπική ανάδρομη χολαγγειοπαγκρεατογραφία (ERCP), Λαπαροσκοπική Χολοκυστεκτομή).
Παγκρεατίτιδα- Επιπλοκές
Η παγκρεατίτιδα, στην περίπτωση που δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα και αποτελεσματικά, μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές, όπως:
Νεφρική ανεπάρκεια
Η οξεία παγκρεατίτιδα μπορεί να εμποδίσει την εύρυθμη λειτουργία των νεφρών. Αυτό μπορεί να αναγκάσει τον ασθενή να υποβάλλεται σε αιμοκάθαρση (βραχυπρόθεσμη ή και μακροχρόνια θεραπεία).
Αναπνευστικά προβλήματα
Η οξεία παγκρεατίτιδα μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας των πνευμόνων, με αποτέλεσμα το επίπεδο του οξυγόνου στο αίμα να πέσει σε επικίνδυνα χαμηλά επίπεδα.
Μόλυνση
Η οξεία παγκρεατίτιδα μπορεί να κάνει το πάγκρεας ευάλωτο σε λοιμώξεις. Οι παγκρεατικές λοιμώξεις είναι σοβαρές και απαιτούν εντατική θεραπεία, όπως χειρουργική επέμβαση ή άλλες διαδικασίες για την αφαίρεση του μολυσμένου ιστού.
Ψευδοκύστη
Η οξεία και χρόνια παγκρεατίτιδα μπορεί να προκαλέσει τη συλλογή υγρών και υπολειμμάτων σε μια συγκεκριμένη περιοχή του οργάνου. Αυτό ονομάζεται ψευδοκύστη και εάν αποκτήσει αρκετά μεγάλο μέγεθος και σπάσει μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές, όπως εσωτερική αιμορραγία και μόλυνση.
Υποσιτισμός
Τόσο με την οξεία όσο και με τη χρόνια παγκρεατίτιδα, το πάγκρεας μπορεί να μην παράγει αρκετά ένζυμα για το πεπτικό σύστημα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε υποσιτισμό, διάρροια και απώλεια βάρους.
Διαβήτης
Ο διαβήτης μπορεί να αναπτυχθεί όταν η χρόνια παγκρεατίτιδα βλάπτει τα κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη.
Καρκίνος στο πάγκρεας
Η μακροχρόνια φλεγμονή στο πάγκρεας αποτελεί παράγοντα κινδύνου για καρκίνο του παγκρέατος.